Kościół w Mogile
.jpg) Drewniany, modrzewiowy kościół pw. Narodzenia Pańskiego i św. Bartłomieja Apostoła usytuowany naprzeciw klasztoru Cystersów w Mogile powstawał prawdopodobnie w latach 1460 - 1474. Na pięknych gotyckich odrzwiach dębowych w południowej kruchcie kościoła, obecnie zamkniętej a stanowiącej kiedyś wejście do świątyni, widnieje, częściowo już nieczytelna, data MCCCCLXVI - 1466 (*). Ten ostrołukowy, bogato profilowany i zdobiony dekoracją roślinną portal jest dziełem krakowskiego cieśli Macieja Mączki, budowniczego kościoła. Jego imię wyryte jest obok daty. Jest to najcenniejszy i najpiękniejszy detal architektoniczny świątyni (na co dzień portal zasłonięty jest drewnianymi skrzydłami drzwiowymi, które za zgodą księdza proboszcza mogą być otwarte).
Kościół wybudowano staraniem opata cystersów mogilskich Piotra Hirszberga (Hirzberga) z Biecza, jako kościół parafialny dla miejscowej ludności. Murowany kościół przyklasztorny przeznaczony był bowiem wyłącznie dla mnichów opactwa. Poprzedni, również drewniany, zbudowany przez Odrowążów jeszcze przed przybyciem Cystersów do Mogiły, został rozebrany. W 1475 r. drewnianą świątynię konsekrował biskup krakowski Jan z Rzeszowa.  Nie zachowały się malowidła wykonane przez brata Mikołaja z mogilskiego klasztoru, iluminatora działającego ok. 1465 r. Wielce prawdopodobne, że namalował on na ścianach kościoła typ dekoracji, która najbliższa była jego podstawowej specjalności - wiciową polichromię, pokrewną bordiurom rękopisów. W drugiej połowie XVI w. kościół uległ zniszczeniu, odnowiony został w 1587 r. Po 1740 r. nastąpiła gruntowna przebudowa, w trakcie której dostawiono dwie symetrycznie usytuowane kaplice, stanowiące nawę poprzeczną. Kościołowi nadano w ten sposób kształt popularnego wówczas krzyża łacińskiego. Przy północnej ścianie prezbiterium powstała piętrowa zakrystia a samo prezbiterium przekształcono rozbierając ścianę tęczową. W czasie modernizacji zachowano jednak zasadniczy przestrzenno-konstrukcyjny układ oraz styl gotycki. Przebudowę zakończono w 1761 r. i w tej formie pozostał do dziś. Ponownego poświęcenia dokonał biskup Fr. Podkański.
Mogilska fara jest jedynym zachowanym na terenie Polski przykładem średniowiecznego trójnawowego kościoła drewnianego. Orientowana, konstrukcji zrębowej, wzniesiona w tzw. systemie więźbowo-zaskrzynieniowym. Nawy podzielone są ostrołukowymi, profilowanymi arkadami, wspartymi na fazowanych słupach. Trójboczne prezbiterium zamknięte prostą ścianą oraz brak wieży frontowej są właściwe dla budowli cysterskich. Całość oszalowana deskami, dach kryty gontem. Korpus kościoła ma wymiary 11 x 11,5 m.
W prawej kaplicy bocznej znajduje się ołtarz pochodzący z 1639 r. Jego główna część przedstawia Madonnę Tronującą w otoczeniu aniołków oraz powyżej św. Annę Samotrzeć (Marię z Dzieciątkiem i jej matką Anną). Natomiast w predelli (podstawie ołtarza) znajduje się obraz Matki Bożej w otoczeniu świętych. Wyposażenie wnętrza pochodzi głównie z drugiej połowy XVIII w. Drewniana chrzcielnica kielichowa z XVI lub XVII w. wykonana przez nieznanego artystę znajduje się obecnie we wnętrzu.
  Ściany wewnętrzne oraz stropy pokryte są rokokową dekoracją malarską wykonaną ok. 1770 r. Składają się na nią motywy figuralne i dekoracyjne w postaci ornamentu i motywów geometrycznych. Na ścianach bocznych, pomiędzy motywami architektonicznymi, znajdują się kartusze herbowe i portrety papieży, biskupów i prałatów, mających związek z Mogiłą przez nadanie odpustów, przywilejów i uposażeń, a także portrety świętych i uczonych. Na stropie nawy głównej kompozycja malarska "Wizja św. Bernarda" przedstawiająca św. Bernarda z Clairvaux, trzymającego krzyż i narzędzia męki Chrystusa, klęczącego przed pojawiającą się mu Matką Bożą z Dzieciątkiem na ręku. Na stropach kaplic freski "Apoteoza św. Izydora" i "Św. Bartłomiej Apostoł".
W prezbiterium, w malowanym iluzjonistycznie retabulum ołtarzowym z 1776 r. umieszczony jest obraz św. Bartłomieja. Namalowany w latach 20-tych XX w. przez ks. Józefa Kaczmarczyka, biblistę, profesora UJ. Po bokach ołtarza malowane na ścianie figury apostołów. Naśladująca architekturę artykulacja ścian przedstawia na ścianie północnej malarskie odwzorowanie okien ze ściany południowej. Dalsze odnowienia miały miejsce w latach: 1782, 1839, 1887, 1905, 1965 - 68. Ostatnia gruntowna konserwacja odbyła się w latach 1994 - 96. W roku 1839 dobudowano nową kruchtę od strony południowej i od zachodu oraz nową wieżyczkę na sygnaturkę. Do roku 1890 ściany zewnętrzne kościoła pokryte były gontami. Potem oszalowano je deskami pionowymi i założono fartuch gontowy osłaniający podmurówkę.
Drewniana, czworoboczna wieża - dzwonnica z 1752 r., wbudowana w drewniane ogrodzenie, z przejazdem i dwiema furtami, stanowi jakby bramę wejściową na teren przykościelny. Posiada konstrukcje słupową, zwieńczona jest kopulastym gontowym hełmem. Do 1836 r., kiedy to wybudowano nowy cmentarz w Mogile, teren wokół kościoła był miejscem pochówku mieszkańców. Ograniczało go deskowe, sumikowe ogrodzenie z daszkiem gontowym. Zmarłych grzebano tu od 1347 r.
Do 1951 r. był kościołem parafialnym, kiedy to parafię przeniesiono do sąsiedniej bazyliki cysterskiej św. Wacława.
(*) Do 7.11.2010 r. była w tym miejscu data 1464 (pomyłkowo wpisana w czasie drukowania). W innych miejscach na tej stronie jest oczywiście poprawna data powstania portalu Macieja Mączki - 1466. Tych, którzy wcześniej oglądali stronę "Nowa Huta mniej znana" wykorzystując podaną w tym miejscu datę do swoich celów serdecznie przeprasam za pomyłkę. |
.jpg',630,630))
)
)
)
)