Kościół w Górce Kościelnickiej
_3.jpg) Według autorów Encyklopedii Krakowa pierwsze wzmianki o powstaniu parafii w Górce Kościelnickiej pochodzą z 1373-74 r., kiedy to we wsi będącej własnością szlachecką powstała parafia. Jednak według opracowania "Kościół Wszystkich Świętych w Górce Kościelnickiej na wschodnim pograniczu Krakowa" którego autorem jest Zofia Weiss-Nowina Konopczyna, data założenia parafii nie jest znana. W starych dokumentach z 1381 r. wzmiankowany jest jednak ksiądz określany jako "Kapelan de Gora". W 1440 r. pojawiają się wzmianki o tutejszej parafii - Jan Długosz pisze o drewnianym kościele Wszystkich Świętych. Wśród pierwszych właścicieli wsi wymienia się: w 1423 r. Johannes Strass de Gorka, w 1434 r. Bartłomiej dziedzic Górki i żona Osanna, później właścicielem jest Jakub z Koniecpola h. Pobóg i Krzesław z Kurozwęk. W "Wizycie kościołów diecezji krakowskiej" z r. 1595 znajduje się zapis mówiący, że w XVI w. znajdował się tu zbór heretyków.
Kiedyś wieś ta zwana była Górką, Górką Wrzodową, Wrzodową Górą a nazwa ta łączona była tradycją związaną z "cudownym obrazem w tutejszym kościele, przy którym w czasie zarazy chorzy znajdowali uleczenie. Ale najprawdopodobniej nazwa pochodzi od Kurozwęckich, którzy w XVI w. byli podobno właścicielami wsi, a których jedną gałąź w XVI w. Wrzodami zwano" (tu St. Tomkowicz powołuje się na Paprockiego).
W 1564 r. Górka weszła w skład Klucza Dóbr Kościelnickich, którego właścicielem był wówczas Jan Wodzisławski. W 1629 r. dobra te przechodzą w ręce Stanisława Lubomirskiego, a w 1697 r. Morsztynów, którzy budują pałac w Kościelnikach. W 1773 r. majątek przechodzi w ręce Wodzickich i pozostaje do czasu parcelacji w 1945 r.
W 1648 B. Morsztynowa ufundowała drewniany kościół parafialny. Wzniesiony w tradycji późnogotyckiej, jednonawowy, orientowany, konstrukcji zrębowej. Dach dwuspadowy o jednej kalenicy z sygnaturką ośmioboczną, zwieńczoną latarnią i małym baniastym hełmem. Prezbiterium w kształcie połowy ośmioboku. Przy północnej ścianie zakrystia, przed ścianą zachodnią kruchta, od południa dobudowany babiniec. Wewnątrz pozorne sklepienia kolebkowe z płaskimi odcinkami stropów po bokach nawy. Łuk tęczy profilowany, zdobiony ornamentem sznurowym.
Kroniki kościelne często odnotowują zły stan techniczny i potrzebę remontu kościoła. Pod datą 1774 zapisano: "Kościoła dach pokryty gontami, potrzebuje reperacji, ściany zewsząd pogniłe. Trzeba nowy stawiać! W oknach są kraty żel. Długie po 3 metry. Babiniec zrujnowany, sobotek koło kościoła i kostnicy nie ma, dzwonnica potrzebuje reperacyi, na niej 3 dzwony bez lin! Parkan z desek koło kościoła zły, słupy zgniłe. Trzy ołtarze: św. Michała, św. Władysława, wielki pod tytułem Wszystkich ŚŚw, i pod imieniem Niepokalanego Poczęcia N. P. Maryi. Lichtarzy sześć cynowych i drewniane. Ambony nie ma wcale. Sześć chorągwi, ławki zepsute, stare. Jeden tylko konfesjonał, źle w nim spowiedzi słuchać." W 1909 r. ówczesny proboszcz odnotował: "Kościół wprost nie wyglądał na Dom Boży, pełno dziur, obszarpany, mchu tylko pełno, wszak tylko przez połowę posadzka cementowa a druga połowa dziury i kamienie, ławki zgniłe, słowem urągające przybytkowi pańskiemu.[...] Posadzkę do kościoła sprawiłem [...]. Potem nowe okna, cały kościół kazałem śrubami pościągać [...] Malatury podjął się artysta malarz p. Stanisław Skwarczyński z Krakowa."
Murowana, klasycystyczna dzwonnica ufundowana była w 1823 r., za czasów proboszcza ks. Józefa Bednarskiego, przez hr. Józefa Wodzickiego. Wodzicki był też fundatorem obrazów do ołtarzy bocznych: "Maria u św. Józefa" i "Chrystus i Samarytanka".
W związku z przebudową ogrodu pałacowego w Kościelnikach w XIX w. Wodziccy przekazali XVIII wieczną balustradę kamienną, która stanęła między kościołem a plebanią. W kronice parafialnej z 1902 r. odnotowano całkowite odnowienie XVII w. obrazu Matki Boskiej Cudownej (dzisiaj zwanej Anielską) w ołtarzu głównym. Prawdopodobnie z tego roku pochodzą jego przemalowania - m.in. dekoracja kwiatowa pokrywająca szaty Marii. W 1902 r. powstał również nowy obraz do przesłaniania wizerunku Matki Boskiej - "Wszyscy Święci" , wzorowany na obrazie Rafaela z Bazyliki Watykańskiej.
Gruntownie odnawiany w 1855, 1860, 1885, 1977.
W ołtarzach bocznych znajdują się obecnie, malowane w 1953 r. przez Jadwigę Rymarównę, obrazy przedstawiające św. Józefa i Najświętsze Serce Jezusa. Obrazy ufundowane przez Wodzickiego, po konserwacji w latach 90-tych XX w., miały wrócić na swoje pierwotne miejsce. Wszystkie polichromie wewnętrzne wykonała w 1954 r. również Jadwiga Rymarówna.
Kościół wielokrotnie popadał w ruinę. Po wojnie , od 1952 r. rozpoczęto prace konserwtorskie zabezpieczające bryłę kościoła, m.in. wymieniono gontowe pokrycie dachu. Od 1955 r. kościół jest zelektryfikowany. W 1970 r. wymieniono część przegnitych desek w ścianach oraz pokrycie zewnętrzne na babińcu i kruchcie z gontów na blachę. W 1975 r. wymieniono okna, gonty pokrycia dachowego oraz deski oszalowania zewnętrznego. Pod koniec lat 90-tych ub.w. w trakcie prac konserwatorskich odkryto, że pierwotnie ołtarze posiadały popielato-fioletową marmoryzację (malowanie imitujące kamień); obecnie mają kolor niebieski złamany seledynem. W 1968 r. wymieniono ogrodzenia z drewnianych sztachet na żeliwne.
.jpg) Większość informacji zawartych w powyższej notatce pochodzi z opracowania "Kościół Wszystkich Świętych w Górce Kościelnickiej na wschodnim pograniczu Krakowa" autorstwa Zofii Weiss-Nowina Konopczyny, wydanej przez Mariana Korneckiego w 1998 r.
Foto: autora strony - AŁ |
_3.jpg',630,630))
.jpg',630,630))