ŚWIĘCI W KAPLICZKACH - Mogilski Krzyż - 11.2009
Autor: Antoni Łapajerski, Mogilski Krzyż nr 9/122 - listopad 2009 r.
Figury świętych ... znamy je głównie z kościołów. Ale stoją też w kapliczkach przydrożnych, obok których często przechodzimy nie przyglądając się im szczegółowo. Najpopularniejszymi świętymi „kapliczkowymi” w Małopolsce są Florian i Jan Nepomucen.
.jpg) Św. Florian był chrześcijaninem, dowódcą wojsk rzymskich. Gdy w czasie prześladowań chrześcijan odmówił złożenia ofiary pogańskim bogom, przywiązano mu kamień młyński do szyi i wrzucono do rzeki. Było to 4 maja 304 r. Część relikwii świętego sprowadzono do Krakowa w XV w. Gdy w 1528 r. kościół św. Floriana na Kleparzu szczęśliwie ocalał z pożaru jaki strawił część miasta, w całej Polsce zaczęto czcić go jako orędownika w klęskach pożaru. Jest on patronem strażaków, hutników i kominiarzy, ale także opiekunem w czasie powodzi.
Najstarszą i najbardziej okazałą figurą św. Floriana w Nowej Hucie jest ufundowana przez Gromadę Mogiła kamienna, XVIII-wieczna rzeźba tego świętego przy ul. Powiatowej. Rok 1836 widniejący na tabliczce zamontowanej na cokole jest prawdopodobnie datą ustawienia figury na tym postumencie. Święty przedstawiony jest w tradycyjnym stroju żołnierza rzymskiego, z hełmem ozdobionym pióropuszem. W prawej ręce trzyma wiadro z wodą gaszącą płonący dom, lewą wspiera na stojącym sztandarze.
.jpg)
W Mogile jest jeszcze jeden św. Florian. W kamiennej kapliczce z 1890 r., stojącej tuż przy murze cysterskiego klasztoru, przedstawiony jest w formie płaskorzeźby.
Z kolei zabytkowa rzeźba św. Floriana znajdująca się w ceglanej kapliczce przy Arce Pana w Bieńczycach była kiedyś ozdobą kapliczki stojącej obok domu kowala Rojka. Gdy poszerzano ul. Kocmyrzowską i burzono jego zabudowania, Norbert Rojek przeniósł figurkę do odtworzonej kapliczki przy budującym się nowym kościele.
.jpg) 
Mała figurka tego świętego umieszczona jest też we wnęce XIX w. kapliczki w Ruszczy. Prowizorycznie uzupełniona po uszkodzeniach przez wandali, czeka na konserwację.
 Wizerunki św. Floriana można odnaleźć też na obrazach. W Nowej Hucie w takiej formie występują w murowanej kapliczce domkowej w Wolicy, oraz na ścianie kapliczki z 1894 r. w Czyżynach przy ul. Woźniców..jpg)
W dawnych domach był zwyczaj wycinania na belce podsufitowej inskrypcji z intencjami kierowanymi do Matki Boskiej i św. Floriana. W domu o numerze 163 w Krzesławicach zachował się wyryty napis: „Niech będzie pochwalony Jezus Hrystus i Maryja Matka Jego na wieki wieków amen. Pobłogosław Panie to nasze mieszkanie, zachowaj ognia Święty Floryanie" (pisownia oryginalna).
Drugi z wymienionych świętych - św. Jan, pochodził z czeskiej miejscowości Nepomuk k. Pragi. Zginął śmiercią męczeńską w 1393 r. gdy odmówił królowi Wacławowi IV ujawnienia tajemnicy spowiedzi królowej. Podobnie jak św. Florian został zrzucony z mostu do rzeki. Stąd św. Jan Nepomucen jest orędownikiem w czasie powodzi, patronem mostów, tonących, ale i spowiedników. Przedstawiany jest w stroju kapłańskim, w birecie i ozdobnym nakryciu ramion, najczęściej z krzyżem w dłoniach.
 W Mogile są dwie piękne kapliczki ze św. Janem Nepomucenem. Widać zagrożenie występującej z brzegów Wisły było tu duże. Ich usytuowanie, przy ul. Kopaniec i ul. Odmętowej, świadczy o tym jak kiedyś daleko dochodziły rozlewiska rzeki. Z figurą św. Jana przy ul. Odmętowej wiąże się opowieść przekazana mi przez jednego z mieszkańców. Podobno w czasie powodzi jaka nawiedziła Kraków pod koniec XIX w., porwany został przez nurt Wisły drewniany dom w Łęgu. Jego właściciel siedząc na dachu dryfował po wezbranych wodach modląc się do św. Jana Nepomucena o pomoc. Gdy dom zatrzymał się a wody opadły, postanowił w tym miejscu ufundować kapliczkę swojemu wybawcy. Kapliczka przy Odmętowej została odnowiona w 2007 r. .jpg)
Miejmy nadzieję, że drewniana figura Nepomuka (tak popularnie nazywany jest ten święty) w kapliczce przy ul. Kopaniec też doczeka się wkrótce konserwacji.
Wszystkie zdjęcia: Antoni Łapajerski
|
.jpg',630,630))
.jpg',630,630))
.jpg',630,630))
)
)
.jpg',630,630))
)
.jpg',630,630))