NOWOHUCKIE MADONNY - Mogilski Krzyż - 10.2009
Autor: Antoni Łapajerski, Mogilski Krzyż nr 8/121 - październik 2009
W pobożności mieszkańców wsi ważne miejsce zajmował zawsze wizerunek Matki Boskiej. Boża Rodzicielka była najczęstszą patronką rodzin, do niej zwracano się z wszelkimi prośbami. Niemal w każdym domu wisiał jej obraz albo stała mała figurka. Podobnie było też w domach na obszarze obecnej Nowej Huty.
Najbardziej znanym wizerunkiem Matki Bożej zawieszanym na ścianach w wiejskich domach był obraz Jasnogórskiej Pani. Wizerunek ten znalazł się również w XIX-wiecznej przydrożnej kapliczce w Czyżynach przy ul. Woźniców.
Kult Maryi przejawiał się też przez stawianie jej figur w przydrożnych kapliczkach. Na obszarze nowohuckich dzielnic zachowało się kilkadziesiąt takich przedstawień Matki Bożej. Prawdopodobnie najstarszą kapliczką z figurą Matki Bożej jest datowana przez konserwatora zabytków Genowefę Zań-Ograbek na koniec XVIII wieku, murowana kapliczka w Bieńczycach przy ul. Fatimskiej. Posiada ona drewnianą nadbudowę w formie wnęki ołtarzowej, wewnątrz której znajduje się drewniana figura Madonny z Dzieciątkiem na ręku. Są jeszcze 3 kapliczki z figurami Maryi z Dzieciątkiem, dwie w Luboczy i jedna w Chałupkach.
.jpg) 
W Mogile, obok murów klasztoru O. Cystersów stoi kamienna kapliczka z 1890 r. Na jej ścianach są płaskorzeźbione postacie pięciu świętych oraz Matki Boskiej, która w formie płaskorzeźby nie występuje w innych kapliczkach na terenie Nowej Huty.
Największą grupą przedstawień Matki Chrystusowej jest Matka Boska Niepokalanie Poczęta. Figura Maryi pokazana jest tu w białej lub jasno-błękitnej sukni i niebieskim płaszczu, jako stojąca na kuli, alegorii świata, deptająca stopą węża, symbol szatana. Takie figury stoją w Branicach, Łęgu, Grębałowie, Wyciążu, przy plebani kościoła w Pleszowie.
.jpg) .jpg)
Cennym wizerunkiem Niepokalanej jest niewielka, drewniana figura ustawiona w pochodzącej z pierwszej połowy XIX w. kapliczce w Mogile przy ul. Kopaniec. Oryginalność jej polega na tym, że na jednym cokole ustawione są plecami do siebie dwie figury, Matki Boskiej i św. Jana Nepomucena.
 Jedną z najpiękniejszych Madonn w naszej dzielnicy jest odnowiona w 2007 r. figura Matki Boskej Niepokalanie Poczętej ufundowana przez Wojciecha i Maryannę Sendorów w Branicach. Na tablicy fundacyjnej są dwie daty 1884 i 1911. Prawdopodobnie cokół i pierwotna figura pochodziły z 1884 roku, bo obecna figura z jasnego piaskowca ma wyraźne wpływy sztuki secesyjnej, co może wskazywać na jej wykonanie w 1911 r.
Efektem pielgrzymek do Lourdes były liczne fundacje figur Matki Boskiej Lourdeńskiej, pochodzące głównie z lat 20-tych XX wieku. Madonny w biało-niebieskiej szacie z różańcem na prawej dłoni stoją w Cle (na skrzyżowaniu obok baru Janosik), w Łęgu (przy pętli autobusowej), w Mogile (w ogrodzie przy ul. Zakarnie), w Branicach (obok dworu), w Przylasku Wyciąskim a także pochodzące z lat powojennych: w Kościelnikach i Przylasku Rusieckim.
Przy bocznych ulicach, wskazujących dawne główne szlaki komunikacyjne, stoją też XIX-wieczne kapliczki tzw. domkowe. Mają formę małych kaplic z ołtarzem wewnątrz. Są takie w Luboczy i Wolicy. W jednej z nich, p.w. św Józefa w Wolicy, są dwa wizerunki Matki Boskiej. W ołtarzu obraz Świętej Rodziny z Maryją siedzącą z wrzecionem w dłoni, obserwującą małego Jezusa pracującego ze św. Józefem przy warsztacie stolarskim. Obraz na ścianie bocznej przedstawia Matkę Boską Różańcową, obdarowującą różańcem św. Dominika, oraz Dzieciątko Jezus przekazujące różaniec św. Rozalii.
.jpg)
Mimo miejskiej zabudowy Nowej Huty, tradycja stawiania kapliczek nie zamarła. Mieszkańcy Grębałowa, Kościelnik, Luboczy i innych osiedli w dalszym ciągu stawiają je w swoich przydomowych ogródkach. W ostatnich latach, nawet pomiędzy blokami na os. Willowym pojawiły się dwie drewniane kapliczki skrzynkowe, ufundowane przez mieszkańców.
To cieszy, choć może wartałoby dawnym zwyczajem zamiast seryjnych gipsowych figur, umieszczać w nowych kapliczkach oryginalne ręcznie wykonywane rzeźby świętych.
Wszystkie zdjęcia: Antoni Łapajerski
|
)
)
.jpg',630,630))
)
.jpg',630,630))
.jpg',630,630))
)
)
)
.jpg',630,630))